Met meer dan achtduizend gebouwen van veertien verdiepingen of hoger heeft Hong Kong meer wolkenkrabbers dan welke stad ook ter wereld. Ter vergelijking: het zijn er bijna dubbel zoveel als New York. Een van de dichtsbevolkte plekken ter
Oud en nieuw in China
Verre Avonturen
Toen ik in 2002 voor de eerste keer in Zhongdian kwam stond de ruim een kilometer lange hoofdstraat van dat voorbij Lijiang gelegen stadje aan weerszijden voor meer dan de helft in bamboe steigers. Op die steigers was een klein legioen werklieden druk doende alle façades compleet te restylen. De meeste gebouwen in de straat waren gebouwd in de Chinese architectuurschool van witte tegels en blauwe ramen. Die tegels werden aangesmeerd met cement, daarna gestuukt en vervolgens geschilderd in wit of zachte pasteltinten. Boven de ramen werden voorgemonteerde, Tibetaans ogende decoraties geplaatst die zo te zien in grootverbruikershoeveelheden uit een lokale timmerfabriek waren aangevoerd.
Vanaf de ontbijttafel in het populaire Tibet Cafe had ik zicht op mannen die op drie hoog een muur waarop ze stonden langzaam achteruitlopend letterlijk voor hun voeten weg sloegen, aldus een gebouw slopend dat de opknapbeurt niet meer waard was. Iets verderop was de 'old town', een stoffige verzameling vervallen huisjes, deels bewoond door bejaarde mensen, deels leegstaand. Verstild maar sfeervol in bleke aardetinten, met een paar kleine heiligdommen en een kloostertje waarin nog twee monniken waren overgebleven.
Al ontbijtend las ik in een Engelstalige publicatie dat de overheid besloten had het Shangri-La toerisme te gaan promoten. Shangri-la is de naam van het aardse paradijs uit de roman Lost Horizon, in 1933 geschreven door de Engelse auteur James Hilton, die overigens nooit in China is geweest. Het is een paar keer verfilmd en gaat over drie Britten en een Amerikaan die met een vliegtuig ontvoerd worden naar een paradijselijk gelegen klooster aan de voet van de Tibetaanse berg Karakal. De bewonders ervan worden honderden jaren oud. Dit klooster draagt de naam Shangri-La wat sindsdien een synoniem is voor een paradijselijk oord.
Er waren destijds in dit deel van de Tibetaanse wereld drie verschillende plaatsen die er aanspraak op maakten het echte Shangri La te zijn, gebaseerd op een vermeende gelijkenis met het in het boek beschreven landschap. De provinciale overheid had besloten de zaken wat grootschaliger aan te pakken en de hele regio om te dopen tot Shangri La. Zhongdian zou voortaan als Shangri La Town door het leven gaan.
De 'oude' stad in aanbouw.
Drie jaar later ben ik terug. De hoofdstraat en de omringende straten zijn af en ogen op een oppervlakkige manier Tibetaans. Tot mijn verbazing is het oude dorp bijna volledig afgebroken en vervolgens hersteld in een stijl die traditioneel oogt, maar absoluut niet lijkt op de huizen die er stonden. De stijl is oud-Chinees. De oorspronkelijke bewoners zijn verdwenen en er zijn talloze restaurantjes, winkels en 'gloedoude' bars gerecreëerd verlicht door rode lampions. Er is zelfs een 'marktplein' aangelegd waar 's avonds druk gevolksdanst wordt door jong en oud. Aan de rest van het wijkje wordt nog druk getimmerd, maar het leidt geen twijfel dat niet gestopt wordt voordat de hele 'old town' een zorgvuldige illusie zal zijn van alles wat Chinezen als traditioneel en sfeervol beschouwen. Bestaande gebedsplaatsen zijn voorzien van betonnen leeuwen en kitscherige vijvertjes. Langs de paden en contouren van de tempels knipperen gekleurde lichtjes. Als klap op de vuurpijl is een twaalf meter hoge parodie op de Tibetaanse gebedsmolen (bedoeld als religieuze uiting) neergezet, goudkleurig en 's avonds verlicht door felle schijnwerpers, terwijl ze wordt rondgedraaid door kwetterende Chinese toeristen die hun ritueel begeleiden met gierend gelach. In een oude koeienstal is een bar gevestigd. 'the cow shelter' geheten, waar wat alternatiever jeugd komt voor een biljartje, een dansje, een biertje en een jointje. Er is niet verbouwd, alles is er los ingezet.
Als ik er twee jaar later weer kom is de illusie bijna compleet. Een groot klooster is nog in aanbouw, maar voor het overige is de nieuwgebouwde oude stad een gelikte toeristische attractie en is de cow shelter verdwenen Met zelfs wat opzettelijk vervallen nieuwbouw ertussen. En ja, zelfs in brochures uit Nederland vind je al referenties naar het oude Shangri La.
Theo schrijft niet alleen reisverhalen. Hij maakt tijdens zijn reizen ook prachtige foto's. Die vind je op zijn website: Pictures.TheoMolenaar.nl