Het Oostblok, de Sovjet-Unie, de Koude Oorlog: ietwat spannende termen in Nederland, een beeld gevoed door films, geschiedenisboeken en, voor de dertig plussers onder ons, het journaal. In de Noord-Poolse stad Gdańsk beleef je hoe het écht
Pracht en praal in Poolse havenstad Gdańsk
Reportages
Je hoort nog niemand over een citytrip naar Gdańsk (zeg: Gdansjk), de havenstad in Noord-Polen. Maar deze veelzijdige bestemming biedt een historisch stadslandschap, gezellige restaurants en een indringend en tastbaar verleden.
tekst Yvette Mulder
In Gdańsk dwaal je door eeuwenoude straatjes in een uitbundig versierd stadscentrum. Langs immense kerken en herenhuizen in barokstijl, waarop klok- en trapgeveltjes prijken, zoals in de straat Ulica Piwna. Bewonder de gargoyles in de vorm van dierenkoppen, die dienen als waterafvoer in de mooiste straat van Gdańsk: de Mariacka. Het vele gietijzer en de goed vertegenwoordigde Baltische bouwstijl (ronde vormen, bladgoud en pastelkleuren) geven de stad een sierlijke uitstraling, met als hoogtepunt de Długi Targ (het hoofdplein van Gdańsk, spreek uit als Dwoegie Tark). Tel daar de haven bij op en je kijkt je ogen uit in deze oude stad.
Maar wacht, dit stadscentrum is helemaal niet zo oud als het lijkt! Van Gdańsk was na het Russische bombardement van 1945 minder over dan van Rotterdam. Maar anders dan in onze havenstad herbouwden de Gdańskenaren hun stad minutieus volgens oude plattegronden. Zo kan het dat de stad eeuwenoud oogt, maar op de gevels recente jaartallen prijken als 1956.
Tip van Reisbijbel: “Je leert meer over de stad en haar bewogen geschiedenis met een gratis stadstour, dagelijks om 10.30 uur (van november tot maart niet op maandag, dinsdag en donderdag en in de zomer dagelijks ook om 3.30 uur). Reserveer een plekje via Free Walking Tour. ”
Zeehandel en amber
Er is van alles te doen in Gdańsk. Ga bijvoorbeeld languit liggen op een matje in het stadhuis aan de hoofdstraat Długa. Het is de perfecte manier om het zwaar geornamenteerde plafond in de raadzaal te bekijken. Bij de kassa vraag je een gids die de betekenis van de symbolische schilderijen uitlegt. Met een combiticket bezoek je ook het naastgelegen Artushof. In deze oude ontmoetingsplaats van de elite dansen modelschepen in de lucht en steekt een bontgekleurde ceramieke kachel 12 meter omhoog.
Echte schepen spot je in de oude haven, zoals de met houtsnijwerk versierde tweemaster. Steek bij de Groene Poort (van een Nederlandse architect uit de Gouden Eeuw!) de rivier over voor een goed uitzicht op de kleurige huisjes langs het water en de beroemde Middeleeuwse kraan. Hier vind je ook het Maritiem Museum, waar je alles leert over de haven van Danzig: de succesvolle hanzestad, die tot de Tweede Oorlog werd bewoond door een Duitssprekende bevolking. Pas sinds 1945 is de stad namelijk Pools en heet zij Gdańsk.
Voor een mooi uitzicht over de stad beklim je de 400 houten treden van de Mariakerk of wandel naar het uitzichtspunt achter het centraal station, waar ook een informatiepunt is met uitleg over de stad. Passeer door de tunnel het spoor en ga dan rechtsaf de heuvel op.
Tip van Reisbijbel:“Gdańsk claimt het mooiste amber van Polen te hebben en de stad is dan ook begeven van de amberwinkels. Laat je niet kisten en vraag bij aankoop om een bewijs van echtheid. Bij twijfel trek je de winkel na bij het Tourist Information Point. Als referentie: voor oorknopjes beginnen de prijzen bij 30 euro, terwijl grotere stukken zoals armbanden al gauw 200 euro of meer kosten.”
Tafelen voor een prikje
Voor gezellige restaurants zit je in Gdańsk goed. Dineer bijvoorbeeld in Gdanski Bowke aan de rivier de Stara Motława (de oude Mottlau): fenomenaal eten met live muziek in het weekend. Voor een eindeloze wijnkaart zit je goed bij Piwna 47 op het gelijknamige adres naast de Mariakerk. De extravagante sommelier voorziet je van levendig wijnadvies. Probeer bijvoorbeeld eens een zoete ijswijn van in halfbevroren toestand geperste druiven. Beide restaurants zijn top-notch voor lokale standaarden, maar het duurste hoofdgerecht kost nog geen 15 euro en de sfeer is informeel. Wel slim om even te reserveren via http://gdanskibowke.com/ en http://www.piwna47.pl/.
Lunch voor een paar euro met typisch Poolse gerechten bij Bar Tourystyczny aan de Szeroka 8/10. Wereldberoemd in Gdańsk en daarom kun je in hoogtijdagen op een lange rij rekenen. Laat je niet afschrikken: de rij gaat snel en het eten is het wachten waard. Trek in een écht goede kop koffie? Duik het Drukarnia Café in op Mariacka36, een door de drukpers geïnspireerde hippe tent met dito inrichting.
Tip van Reisbijbel: “Reis je met kinderen, download dan de i-Leo app (Android en iOS) voor een leuke speurtocht door het oude centrum van Gdańsk. Scan de bronzen leeuwenbeeldjes, het icoon van de stad, en er start een video die ze alles leert over de belangrijke plekken en gebeurtenissen in de stad!”
Uitstapjes buiten het stadscentrum
Voor wat rust ga je met goed weer naar de dorpse buitenwijk Oliwa, waar het goed picnikken is in het natuurlijk aangelegde park met watervallen. Je bent er binnen 15 minuten met de trein vanaf het centraal station voor omgerekend 70 cent. Twintig minuten verder stap je uit in Sopot. Deze hippe zusterstad heeft de langste houten pier van Europa en een wat sjieke uitstraling door haar verleden als elitekuuroord. Nog steeds biedt Sopot de beste stranden en hipste mensen van Polen en de bars zijn tot in de vroege uurtjes open.
Ga ook eens naar Zaspa. Op het eerste oog een saaie buitenwijk met blokkerige sovjetflats, tot je de murals ontdekt die de kopse kanten van de flats sieren. 58 in totaal: goed voor een paar uurtjes in de buitenlucht. De bekendste mural dateert al uit 1997 en toont paus Johannes Paulus II, die Zaspa bezocht in 1987, uniek in de anti-religieuze sovjettijd. De overige politiek geladen murals leer je ontcijferen tijdens de streetart tour. Gratis drie keer per week via het Tourist Information Point op het hoofdplein Długi Targ (check http://muralegdanskzaspa.pl/tours).
Voor een serieuze uitstap neem je de bus naar Westerplatte, waar in 1939 de Duitsers Polen binnenvielen en daarmee de Tweede Wereldoorlog aftrapten. Ook de Russen betwistten hier de stad in 1945. Er zijn bunkers en een museum, waar je over deze belangrijke gebeurtenissen leert. Neem bus 105 uit Gdansk of ga met waterbus F5.
Hoe kom je in Gdańsk?
Voor een paar tientjes vlieg je met WizzAir van Eindhoven naar Gdańsk. Vermijd het hoogseizoen, dan kan het erg druk zijn. Ook eten en overnachten is heel betaalbaar. Je slaapt buiten het hoogseizoen al voor 40 euro per nacht in een sfeervol hotel middenin het stadshart, zoals het kasteelachtige Gotyka Hotel in het oudste woonhuis van Gdańsk aan de mooie Mariacka straat. Het stadscentrum is compact en bezoek je het beste te voet. Maar naar alle bezienswaardigheden buiten het centrum leiden goede fietspaden, zoals naar het ambervormige voetbalstadion (Lechia Gdańsk is hard op weg kampioen 2017 van Polen te worden!), Westerplatte en Oliwa. Toch zijn er weinig huurfietswinkels, hiervoor kun je het beste bij hotels terecht.
