Je vrienden hebben in het begin veel interesse in je verhalen en willen je veel zien, maar gaan al gauw verder met hun eigen leven. Het blijft aan een stuk door regenen en op de bruine boterhammen ben je ook al gauw uitgekeken. De mensen zijn lang niet zo vriendelijk als in Azie/Zuid Afrika/Amerika en je hebt het idee dat terwijl jij veel gegroeid bent en veel geleerd hebt, alles thuis stil is blijven staan. Je hebt het gevoel alsof je huis niet meer je thuis is en begint het land waar je verbleef op te hemelen. Daar was namelijk alles beter. Je kunt met niemand over je gevoelens praten omdat ze niet snappen wat jij allemaal mee hebt gemaakt in het buitenland en bovendien vinden ze dat je na een tijdje maar gewoon ‘normaal’ moet doen, dat is immers al gek genoeg.

Komen deze gevoelens je bekend voor? Misschien heb jij dan te maken gehad met een Reverse Culture Shock. Onze redacteur Angela van der Velden heeft haar afstudeerscriptie over dit fenomeen geschreven en wil haar bevindingen graag met jullie delen.

Wat is het?

Een Reverse Culture Shock kan gebeuren wanneer je na een langere periode in het buitenland weer terug naar huis gaat. Je krijgt dan in principe een cultuur schok van je thuisland, iets waar je je niet op had voorbereid. Je gaat immers terug naar het land waar je van kleins af aan bent opgegroeid. Hier liggen je roots en heb je de meeste normen en waarden die je belangrijk vind opgenomen. Je bent jezelf omdat je een Nederlander bent, en een Nederlander omdat je jezelf bent. Het is daarom voor veel mensen moeilijk te begrijpen dat ze reintegreren in de Nederlandse samenleving zo moeilijk vinden.

Een groot deel van de thuiskomers is zich er niet van bewust dat ze mogelijk een Reverse Culture Shock kunnen krijgen. Meer dan 60% van de respondenten in Angela’s onderzoek had nog nooit van de term gehoord, terwijl alle respondenten wel van een gewone cultuur schok af wisten. Bijna alle respondenten (90%) gaf aan in sommige mate last te hebben gehad van een Reverse Culture Shock. Er is dus een groot gat dat niet opgevuld is met informatie over dit onderwerp. Dit terwijl veel mensen wel aangaven informatie te willen. Ook kwam ze erachter dat wanneer iemand erg veel last heeft gehad van een cultuur schok, deze ook meer last had van een Reverse Culture Shock en dat haar respondenten hun Reverse Culture Shock over het algemeen erger vonden dan hun cultuur schok. Toen ze gevraagd werden hun cultuur schok en reverse culture shock een cijfer te geven van 1-10, werd cultuur schok gemiddeld met een 4,2 gemeten en reverse culture shock met een 6,05. Dit is dus een verschil van bijna 2 punten.

Waar komt het vandaan?

Professor Nan M. Sussman heeft een onderzoeks doctoraat op het gebied van psychologie en geeft in een van haar onderzoeken een mogelijke verklaring. “Reverse culture shock komt voort uit veranderingen in gedrag en denkwijze van een reiziger. Deze veranderingen zorgden ervoor dat deze reiziger zich effectiever in de gast cultuur kon onderdompelen en daar naar behoren kon functioneren. Hierbij is het zelf-concept van deze persoon verstoord. Al deze veranderingen resulteren in verschillen in culturele identiteit en in verschillende reacties op situaties. Expats zijn niet voorbereid op deze verschillen tijdens hun thuiskomst en door deze verstoorde verwachtingen kunnen de gevoelens van reverse culture shock vergroot worden.”

Simpel gezegd betekent het dat reizigers zich aanpassen naar de gast cultuur om daar te kunnen functioneren, ze zetten als het ware een ‘nieuwe bril’ op. Wanneer ze thuis komen zijn ze zo gewend aan deze bril dat ze niet meer merken dat ze hem op hebben en dus Nederland niet meer door hun ‘oude’ bril kunnen zien.

Waar moesten deze groep mensen dan het meest aan wennen? De structuur van Nederland, de Nederlanders zelf, heimwee naar het gastland, mensen om zich heen die ze niet begrijpen, de sleur en het Nederlandse climaat waren de onderwerpen waar het meest mee geworsteld werd. Ook duurde het gemiddeld 3 á 4 maanden voor deze gevoelens helemaal weg waren. Helaas hebben veel mensen hebben niet de luxe om langer dan een paar weken bij te komen van hun buitenland avontuur omdat ze weer aan het werk of naar school moeten. Ze hebben dus niet genoeg tijd om deze gevoelens te verwerken waardoor ze vaak langer blijven hangen.

Is er dan niets tegen te doen?

Een reverse culture shock verschilt, net als een cultuur schok, bij iedereen. Er is geen goed of fout en geen standaard richtlijnen voor wat thuiskomers meemaken. Het kan zomaar zijn dat je samen met iemand op reis bent geweest en deze persoon binnen no-time weer helemaal gewend is aan Nederland terwijl jij hier veel meer moeite mee hebt. Er is ook zo een – twee – drie niet een oplossing te noemen die voor iedereen werkt. De meest gehoorde tips zijn:

1.     Stop je gevoelens niet weg. Praat erover met je vrienden of familie, maar zorg er ook voor dat je interesse toont in wat zij hebben meegemaakt terwijl je weg was. Je vind het zelf immers ook niet leuk wanneer iemand alleen over zichzelf praat.

2.     Doe iets met de kennis/ervaringen die je hebt op gedaan in je gastland. Misschien heb je een nieuwe taal leren spreken of een nieuwe dans geleerd. Blijf dan (bijvoorbeeld als hobby) bezig met deze dingen. Huur een film in die taal of geef wat vrienden dansles.

3.     Zoek gelijkgestemden op. Misschien is er een expat vereniging in jouw gemeenschap of woont er iemand uit jouw gastland bij je in de buurt. Met deze mensen praten over dingen die je mist of waar je het moeilijk mee hebt lucht op, ze hebben het misschien zelf ook meegemaakt.

4.     Gun jezelf de tijd. Erken de dingen waar je het moeilijk mee hebt en ga ze niet uit de weg. Dit hielp immers ook niet toen je een cultuur schok had in je gastland! Je zult merken dat veel dingen die je toen deed, je nu ook kunt toepassen op je situatie.

Help een ander!

Ben je zelf ook voor langere tijd naar het buitenland geweest om te reizen of te wonen/werken? Wat waren jouw ervaringen toen je terug naar Nederland ging? Heb je nog tips voor mensen die hier last van hebben? Laat een comment achter, we horen graag van je.

Heb je interesse in of vragen over Angela’s onderzoek? Stuur dan een mailtje naar [email protected]!