Herleef (het einde van) de Sovjettijd in het Poolse Gdańsk

Als communistische satelietstaat van de Sojet-Unie stond álles in Polen onder controle van de staat. En die filterde alle kapitalistische geneugden vakkundig uit het dagelijkse leven: een Amerikaanse film in de bios betekende tanks die iedere 'cultuurbarbaar' belette ook maar in de buurt te komen. En wilde je een telefoon kopen, dan kon je als gewone sterveling in een karig ingerichte sovjetflat gerust 12 jaar (!) op je aansluiting wachten.

Centrum voor de Europese Solidariteit

Op een kwartiertje lopen van het oude stadshart van Gdańsk ligt het Centrum voor de Europese Solidariteit. Precies op de Lenin werf: de plek waar werfarbeiders in 1980 hun beroemde staking organiseerden. Daarmee trokken ze invloedrijke denkers uit heel Polen en dwongen ze, onder leiding van de latere premier Lech Wałeșa, de communistische regering om de allereerste vakbond van het Oostblok toe te staan. Dit is de beroemde Solidarność (Solidariteit). Deze staking werd een precedent dat het communistische regime steeds verder verzwakte, totdat in 1989 zelfs de Berlijnse Muur viel.

Een glansrol voor de Gdańskenaren! Ze hadden dan ook wat goed te maken: tot 1961 liep het Oostblok hier (onder andere) leeg richting Scandinavië, waardoor de Sovjet-Unie het idee vatte een IJzeren Gordijn op te werpen: diezelfde Berlijnse Muur.

In ieder van de zeven immense zalen van het museum doorloop je een afgebakend thema of tijdspad. De inrichting helpt je in de juiste stemming te komen: van duistere straatsferen tijdens de bloedige opstand van 1976 tot de industriële sfeer bij het verhaal van diverse stakingen. Honderden helmen hangen hier aan het plafond. En de bevrijding van het communisme in 1989 wordt kracht bijgestaan door een oogverblindend witte muren, ronde vormen en plafondspiegels.

Tip van Reisbijbel: “Dit museum is een intense reis, waar je zeker twee uur voor moet uittrekken!” 

Sovjetflats in Zaspa

Bezoek voor een onvervalst Sovjetgevoel ook de blokkerige flats in de wijk Zaspa. Met de trein ben je er vanaf het centraal station van Gdańsk binnen tien minuten, je ritje kost maar een paar cent. Het is de moeite waard vanwege de tientallen politiek geladen murals op de zijkanten van de flats. De oudste dateert van 1997 en jaarlijks voegen kunstenaars over de hele wereld nieuwe toe. Trek ook hier twee uur voor uit, als je ze allemaal wilt zien.

Tip van Reisbijbel: “Ga in de wintermaanden wel op tijd, want de schemer zet op de kortste dagen om half 3 's middags al in.”

Nog niet uitgekeken op historische plekken? Ga dan ook eens naar Westerplatte, met bus 105 vanaf het centraal station in een half uurtje bereikbaar. Hier versloeg het Sovjetleger de Duitsers in 1945, nog tastbaar door het kenniscentrum in de bunker en de (replica) uitkijktoren in de verder nogal troosteloze omgeving. De bakermat van het communisme in Polen!

Hoe kom je in Gdańsk?

Voor een paar tientjes vlieg je met WizzAir van Eindhoven naar Gdańsk. Vermijd het hoogseizoen, dan kan het erg druk zijn.

Ook eten en overnachten is heel betaalbaar. Je slaapt buiten het hoogseizoen al voor 40 euro per nacht in een sfeervol hotel middenin het stadshart, zoals het kasteelachtige Gotyka Hotel in het oudste woonhuis van Gdańsk aan de mooie Mariacka straat. 

Het stadscentrum is compact en bezoek je het beste te voet. Maar naar alle bezienswaardigheden buiten het centrum leiden goede fietspaden, zoals naar het ambervormige voetbalstadion (Lechia Gdańsk is hard op weg kampioen 2017 van Polen te worden!), Westerplatte en Oliwa. Toch zijn er weinig huurfietswinkels, hiervoor kun je het beste bij hotels terecht.