Kiev, hoofdstad van de Oekraïne, is een trotse miljoenenstad aan de Dnjepr. Het is de bakermat van de Russische cultuur en voormalige hoofdstad van het oude Russische rijk. Kiev wordt daarom in de Slavische cultuur "Moeder aller steden" genoe
Het Holodomor Memorial in Kiev
Reportages
Je kan bij mij wel stellen dat ik een enorme drang heb om locaties die in de categorie "dark tourism" (reizen naar plaatsen die met de dood of lijden worden geassocieerd) vallen, te bezoeken. Mijn interesse gaat vooral uit naar de landen in Midden-Europa, te weten Oekraïne, Wit-Rusland, Polen en de Baltische Staten.
tekst
Martin Boon
Dit zijn de zogenaamde "bloedlanden"; landen die klem hebben gezeten tussen Nazi-Duitsland en de Sovjet Unie onder Stalin. In deze landen vond één van de grootste volkerenmoorden uit de geschiedenis plaats. In de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw zijn hier vele miljoenen burgers vermoord.
In Oekraïne vond in 1932-1933 de "Grote Hongersnood" plaats. De oorzaak van deze hongersnood lag bij Stalin, die kostte wat het kost de landbouw wilde hervormen door middel van collectivisatie. Boerderijen werden samengevoegd tot sovchozen (staatsboerderijen) of kolchozen (gemeenschappelijke boerderijen). Het doel was dat door deze schaalvergroting er een hogere opbrengst uit de landbouw gerealiseerd zou worden.
Dit plan mislukte volledig. Mensen werden gedwongen hun eeuwenoude werkwijze te veranderen. Daarnaast hadden de boeren geen eigen verantwoordelijkheid meer en betekende de collectivisatie voor veel boeren een aanzienlijk lager inkomen, omdat ze gedwongen werden hun opbrengsten tegen lage, door de overheid vastgestelde, prijzen te verkopen.
Overal stuitte deze maatregel op verzet, maar in Oekraïne was dit verzet het felst. Oekraïne was na de val van het Tsarenrijk voor het eerst in 200 jaar weer onafhankelijk geworden. Deze onafhankelijkheid was van korte duur, want het land werd al vrij snel gedwongen toe te treden tot de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken. De drang naar onafhankelijkheid bleef echter onverminderd groot en Stalin vreesde deze roep om vrijheid. Stalin probeerde dit verzet de kop in te drukken door mensen te "heropvoeden" in de Goelags, te deporteren of te doden.
Door het mislukken van de landbouwcollectivisatie ontstond er een grote hongersnood in delen van de USSR. Voor de gebieden waar etnische Oekraïners woonden wordt voor de hongersnood een aparte naam gehanteerd: Holodomor of Oekraïense Holocaust. In totaal vonden tussen de 7 en 10 miljoen mensen de dood, waaronder 3 miljoen kinderen.
Het memorial complex ligt naast het Holenklooster in het Slava Park. Dit park is prachtig gelegen op een heuvel naast de rivier de Dnipro. Er staat een 30 meter hoog monument in de vorm van een kaars, "the candle of Memory", een gedenksteen en er liggen verschillende molenstenen. Wat verder opvalt is het prachtige beeld van een meisje dat een handvol tarwe in haar geklemd heeft.
Verder is er een documentatie- en onderzoekscentrum. Helaas is er niet veel vertaald in het Engels. De beelden die je te zien krijgt, als je binnen in de ruimte van het museum staat, spreken echter genoeg, je krijgt kippenvel.
Buiten staan grote zwarte granieten platen met daarin gegraveerd de namen van duizenden dorpjes en steden, die bijna compleet weggevaagd zijn. Deze genocide wordt overigens vandaag de dag door veel landen nog steeds niet erkend.
Wil je meer inzicht in dit deel van de geschiedenis van de genoemde landen? Lees dan het boek "Bloedlanden: Europa tussen Stalin en Hitler" van Tomothy Snyder. Hij is hoogleraar in de geschiedenis met specialisaties in de Holocaust en Oost-Europa. Dit boek werd, door onder andere de New York Times, in 2010 uitgeroepen tot boek van het jaar en is een waar meesterwerk!
