Het Oostblok, de Sovjet-Unie, de Koude Oorlog: ietwat spannende termen in Nederland, een beeld gevoed door films, geschiedenisboeken en, voor de dertig plussers onder ons, het journaal. In de Noord-Poolse stad Gdańsk beleef je hoe het écht
Krakau: onverwacht aantrekkelijk
Reportages
“Waarheen gaat de reis deze keer?” “Naar Polen!” “Polen? Wat ga je dáár toch zoeken?” Een flard uit een gesprek dat ik regelmatig voerde in de periode voor ik die reis daadwerkelijk maakte. Nu is het feit dat ik er nooit ben geweest wat mij betreft een argument voor een bezoek aan elk willekeurig land, maar een bepaalde attractie in Polen trok toch al geruime tijd mijn aandacht.
Over de hele wereld heb ik inmiddels heel wat lugubere locaties bezocht: de tunnels van de Vietcong, de Killing Fields van de Rode Khmer in Cambodja en My Lai, bekend van het bloedbad onder onschuldigen tijdens de Vietnamoorlog. Niet als ramptoerist, maar omdat ik oprecht denk dat het ervaren van dergelijke plaatsen je op dusdanige manier over het leven doet nadenken, dat het een waardevolle aanvulling is op wie jij bent.
tekst Ruud Beerens
Daar komt bij dat ik als leraar Nederlands natuurlijk een grote lezer ben en ik ooit het rare plan heb opgevat om alle locaties uit mijn favoriete boek, De ontdekking van de hemel, ooit te bezoeken. Afgelopen voorjaar waren er nog slechts drie locaties onbezocht: Jeruzalem, Cuba en Auschwitz. Die laatste was mijn voornaamste reden om eens een kijkje te gaan nemen in de omgeving van Krakau.
WizzAir vliegt goedkoop vanaf Eindhoven naar Katowice, vanwaaruit een snelle busverbinding je de laatste 80 kilometer naar Krakau brengt. Ik neem mijn intrek in een hotel in Kazimierz, de joodse wijk van de stad, op loopafstand van het centrum. Het historisch centrum van Krakau is één van de Unesco Werelderfgoederen van het eerste uur. De oude stadspoorten, de universiteit, het enorme marktplein, het keizerlijk paleis op de Wawelheuvel en natuurlijk in het zeer religieuze Polen, ontelbare kerken: Krakau is het bezichtigen meer dan waard. Ik bezoek de stad op de dag van de zaligverklaring van Paus Johannes Paulus II, waardoor de stad is omgetoverd in een Vaticaans geel-wit verheerlijkingsmuseum voor de beroemdste Pool uit de geschiedenis.
De tweede dag van mijn verblijf breng ik een bezoek aan de zoutmijnen in Wieliczka, ook al sinds 1978 op de Werelderfgoedlijst. Ruim 300 meter diep, ruim 300 kilometer aan gangen en zo’n 2000 gewelven. De mijn is nog in 
gebruik, maar is tegenwoordig voornamelijk een toeristische attractie. Bezoekers komen vooral af op de tientallen ondergrondse kerken en kapellen, receptieruimtes en zoutmeren. Elke ruimte wordt gestut met vele boomstammen; in de wijde omgeving van de mijn is geen bos meer te bekennen! Ondanks de zouteloze grappen van de gids is een rondleiding door de mijn erg interessant, al was het maar om te zien hoe toeristen de muren aflikken om zich ervan te verzekeren dat ze daadwerkelijk uit zout bestaan. De spannendste attractie bewaren ze er voor het laatst: terug naar boven in een volgestouwd mijnwerkersliftje is een geweldige ervaring, die niet geschikt is voor claustrofoben.
Op de dag van mijn bezoek aan Auschwitz regent aan een stuk door. Aangezien bijna alles buiten is, is dat op zich vervelend, maar wie ook maar even de sfeer in het voormalige vernietigingskamp ervaart, kan de weersomstandigheden al snel relativeren. Ik passeer de beroemde poort waarboven in metalen letters ‘Arbeit macht frei’ geschreven staat. De gids wijst me op executieplaatsen, stapels afgenomen bezittingen van joden, van koffers tot afgeschoren haar, isoleercellen en nog veel andere gruwelijke bewijsstukken van 
de Holocaust. Bij het betreden van de enige overgebleven gaskamer is iedereen meteen stil. Van tevoren is niet gezegd waar we zijn, maar iedereen voelt meteen aan op wat voor lugubere plek we zijn aanbeland.
Bij het verlaten van het terrein van Auschwitz I kom ik snel weer met beide benen op de grond, doordat de uitgang van het kamp tegenwoordig wordt opgeleukt met boekwinkels, cadeaushops en uitgebreide catering. Een bus brengt me naar het tweede deel van mijn bezoek: Auschwitz II – Birkenau. De rondleiding hier is maar kort, waardoor er tijd overblijft om het kampterrein zelf te verkennen. Met de passages uit De ontdekking van de hemel in mijn hoofd probeer ik de gangen van hoofdpersoon Max Delius na te gaan. Na het schieten van wat ‘klassieke’ foto’s, ga ik naar de bus die me terugbrengt naar Krakau. Na deze zware dag val ik vroeg in slaap, om de volgende dag weer terug te vliegen naar Nederland.
Praktische informatie:
Vluchten, vervoer en verblijf geregeld via Ontravel: goede communicatie vooraf en heldere vouchers voor alle te regelen zaken in Polen.
Excursies geboekt via SeeKrakow, een excursiebedrijf in het centrum van Krakau. De excursie naar Wieliczka was perfect georganiseerd. Tijdens de excursie naar Auschwitz bleek echter dat dit bedrijf geen grens heeft voor het aantal deelnemers, waardoor er meer toeristen mee moesten dan het aankon. Dit zorgde voor veel onduidelijkheid en onnodig oponthoud. Ook waren de rondleidingen door de kampen veel korter dan beloofd.
Hetzelfde excursiebedrijf organiseert ook rondleidingen langs alle locaties in de stad die belangrijk zijn in de film Schindler’s list en excursies naar Zakopane, een bij toeristen geliefd bergdorp tegen de grens met Oostenrijk.
Uitgebreidere verhalen over deze ervaringen kun je HIER lezen.
