De (eigen)aardigheden van de Gambiaan

Via een kennis, die eerder in het jaar in Gambia was, had ik de naam van een betrouwbare gids doorgekregen. Hij werkte bij een lokaal reisbureau, gevestigd voor het hotel waar we verbleven. Het kantoortje, dat er, omdat het binnen erg donker was, niet erg uitnodigend uitzag , bestond uit vier muren van klei, met twee ingangen waarin geen deur zat en een laaghangend rieten dak.
Aangekomen bij het reisbureau kwam er direct een man op ons af. Hij stelde zich voor als Lamin. Ah, dat was toevallig, dat was de naam die ik doorgekregen had van mijn kennis.
Bijzonder dat we direct de juiste persoon hadden. Ik haalde nog even voor de zekerheid de opgeschreven naam erbij: Andy Lamin Sanneh stond er. Ik liet hem het briefje zien en vroeg of hij dit was. ‘It’s not me’, zei hij. We moesten zijn collega hebben die ook Lamin heette. Ik vroeg hem of iedereen Lamin heette of dat de naam een speciale betekenis had. Hij vertelde ons dat in Gambia elke eerstgeboren man Lamin heet. Dat zijn er dus nogal wat. Een handig weetje.
Gelukkig ontmoetten we Andy alsnog en hebben we met hem een aantal prachtige tripjes gemaakt.

Na een paar keer in hetzelfde restaurant te hebben gegeten kwamen de obers regelmatig even langs voor een praatje. Een fotootje op Facebook leidde tot de vraag of we de ober al naar zijn juju hadden gevraagd. De vraag kwam van een betrouwbaar persoon dus we besloten de gok te wagen en vroegen een ober, die we wel vaker spraken, of hij een juju had. Hij keek ons enigszins verbaasd aan, lachte een beetje, en begon te frummelen aan zijn broekriem en deed hem los. Wij kregen het allebei Spaans benauwd en vroegen ons af wat we nu weer teweeg hadden gebracht. De ober reageerde niet en vond het de normaalste zaak van de wereld. Hij haalde een leren ketting met een klein houten doosje eraan, die om zijn middel zat, tevoorschijn. Het doosje had negen vakjes en een aantal daarvan was gevuld. Zo bevatte het doosje een stukje papier met tekst, een steentje en diverse symbolen. Alle onderdelen hadden een betekenis: van het verjagen van kwade geesten tot bescherming tegen ziektes en het brengen van geluk.

Elke Gambiaan, zelfs een baby, draagt een juju om de middel of bovenarm. De juju wordt gemaakt door een Marabout, een medicijnman die je ook met een bezoekje vereert als je een probleem hebt, ziek bent of gewoon advies wilt. De Marabout heeft een hoog aanzien in Gambia. Elke Gambiaan gelooft heilig in de krachten van deze wijze, meestal oude man. Hij heeft kennis van zowel de islam als de traditionele magische praktijken, zoals waarzeggerij.
Een bezoek aan de Marabout gaat niet zonder een offer te brengen. Dit is meestal iets tastbaars, zoals het schenken van een dier aan een arme familie.

Tijdens een bezoek aan de compound (leefgemeenschap van meerdere gezinnen) van onze gids kregen we ‘inside information’ hoe de rolverdeling man-vrouw binnen een gezin is geregeld.

Mannen en vrouwen in Gambia leven gescheiden wat betreft geld en eten. Het door de man verdiende geld gaat naar zijn vrouw die er vervolgens eten van koopt en de school van de kinderen ermee betaalt. De vrouw zelf werkt meestal op de markt, waar ze fruit en groente verkoopt. Zij compenseert haar man als hij geen werk heeft, wat in het laagseizoen meer regel dan uitzondering is. Zodra hij weer geld verdient moet hij zijn vrouw de opgelopen schuld terugbetalen. De oudste zoon (Lamin) zorgt voor zijn gezin, voor zijn ouders en voor de broers en zussen voor zover ze zelf geen werk hebben. Een zware en verantwoordelijke taak, zeker als de andere familieleden geen baan heeft en Lamin in het laagseizoen ook geen werk heeft.

De vrouwen van één familie koken om beurten en maken meestal voor twee dagen eten. Ze eten gescheiden van hun mannen maar verzorgen wel de drankjes voor hen. Kleine kinderen eten aan de tafel bij de vrouwen. Zodra de jongetjes ouder zijn verhuizen ze naar de tafel van de mannen.

Mannen grijpen elke gebeurtenis aan om hun favoriete bezigheid uit te oefenen: social talks over het leven. En tijdens deze bijeenkomsten, bijvoorbeeld bruiloften of een BBQ met vrienden, drinken ze veel thee. Favoriet is de geïmporteerde China Green Tea die wordt bereid in een pot op een houtskoolvuur, en wordt gedronken met veel suiker, waarbij vaak munt wordt toegevoegd. Daarnaast wordt ook wel koffie gedronken. Beide dranken worden in kleine glaasjes geserveerd en opgeschuimd door het vocht een aantal keer van grote hoogte over en weer van het ene glaasje in het andere glaasje te gieten.

Bovenstaande is nog maar een klein deel van de vele gebruiken en gewoonten in dit prachtige land. Zo zijn er bijvoorbeeld nog:

● Elkaar begroeten doe je met de rechterhand, de linker is namelijk onrein
● Elkaar niet te lang in de ogen kijken, langdurig oogcontact kan als brutaal worden ervaren. De Gambianen worden hier zenuwachtig van.
● Gambianen zijn de directheid van ons niet gewend, dus wees hiermee voorzichtig