Met meer dan achtduizend gebouwen van veertien verdiepingen of hoger heeft Hong Kong meer wolkenkrabbers dan welke stad ook ter wereld. Ter vergelijking: het zijn er bijna dubbel zoveel als New York. Een van de dichtsbevolkte plekken ter
Dwars over de wereld per trein
Toffe Roadtrips
Van Agatha Christie tot Ian Flemming: treinreizen spelen een grote rol in verhalen, films en in onze verbeelding. De moeder aller treinreizen is toch wel de Transsiberië Express, dwars door 's werelds grootste natie Rusland. De Transmonogolië Express is grotendeels hetzelfde als de Transsiberische variant, maar buigt ter hoogte van het Russische Baikalmeer af naar het ruige en lege Mongolië. Hoe ziet een reis in deze trein eruit? En doet het de verhalen recht aan?
tekst
Sanne Helbers
Geen luxe van weleer
Waar de Transsiberië Express vanaf Irkoetsk verder koerst richting Vladivostok, buigt de Transmongolië Express hier af richting het zuiden om uiteindelijk zijn eindbestemming in Peking te vinden. Een treinreis van in totaal 8000 kilometer die, zonder tussenstops, zo'n zeven dagen duurt.
De bouw van het spoor begon al rond 1890. Voor de bouw werden gevangenen uit de strafkampen in Siberië ingezet. Vanaf het begin heeft de route naam en faam. 'An electric bell summons a serving-man to make your bed or sweep your floor, (…) while a bell on the other side summons a waiter from the buffet. Time passes very pleasantly on such a train' schrijft de Britse Annette Benning die in 1900 de eerste vrouw was die de treinreis langs het roemruchte traject maakte (Trans-Siberian Handbook, 2011). Toch is er sindsdien het een en ander veranderd. Een butler is er niet en aan de uitgebreide douchefaciliteiten van toen zijn slechts vage herinneringen, overgeleverd uit de memoires van onder andere Annette Benning. Een treinreis van meerdere dagen vraagt om bepaalde voorbereidingen. En daar waren mijn reisgenoot en ik niet altijd even goed op bedacht.
Wodka om de tijd te doden
Terwijl de meeste reizigers de trein vanaf Moskou pakken, besloten wij het andersom te doen en in Peking te beginnen. De slaapcabines zijn ingericht voor vier personen. Wij sliepen samen met een Engelsman die met een groepje van vijf reisde die in het compartiment naast de onze hun intrek namen. Al snel raakten we aan de praat met onze Engelse buren. Zij nodigden ons uit voor een theeceremonie in hun cabine en wij namen onze in Peking aangeschafte snacks mee naar 'Engeland'. Een gezellige uitwisseling was het resultaat en na een uur of 10 arriveerden we bij de grens met Mongolië. In het Chinees werd omgeroepen dat we hier even uit konden stappen voordat de trein op slot ging. En dan begint het lange wachten. De sporen in Rusland en Mongolië zijn namelijk anders dan die in de rest van de wereld, waardoor het onderstel van de trein gewisseld moet worden. De trein wordt in zijn geheel in een enorme loods gereden, waar hij omhoog wordt getakeld, het oude onderstel eronder vandaan wordt gehaald en het nieuwe eronder geplaatst. Gelukkig hadden de Britten gezorgd voor wat aankleding voor het lange wachten: een fles wodka.
Als de onderstellen zijn gewisseld wordt de trein weer naar buiten gereden, waarna de paspoortcontrole begint. Kleine inschattingsfout van onze kant, want met het 'op slot' doen van de trein bedoelden de conducteurs ook de toiletten, en de wodka doet inmiddels zijn best om weer naar buiten te komen. Ruim drie uur verder zijn we dan eindelijk voorbij de paspoortcontrole en kan de trein verder en kunnen de toiletten open. We zijn in Mongolië!
Onmisbare uitrusting
De volgende ochtend worden we wakker met een heel ander uitzicht. Uitgestrekte vlaktes zonder begroeiing of bebouwing schieten voorbij. Het landschap van Mongolië lijkt in niets op dat van buurland China. Van douchen in de trein is geen sprake: opfrissen in de wc is het hoogst haalbare. Hier blijken die wegwerpwashandjes erg handig. Na wat houtje-touwtje poedelpraktijken gaan we richting de restauratiewagon. De wagon die de dag ervoor nog een afspiegeling van een Chinees wegrestaurant was, is inmiddels veranderd in een prachtig geornamenteerde Mongoolse wagon. Helaas is de kaart geen afspiegeling van de wagon: de gerechten zijn beperkt en veelal duur. Gelukkig hebben we voor we in Peking opstapten een extra tas volgeladen met instant havermoutpap, noodles, fruit en thee. Een lepel, mes, mok en bord blijken onmisbaar in de trein!
In Ulaanbaatar nemen we afscheid van onze Engelse metgezellen. Na het platteland en de hoofdstad een paar dagen verkend te hebben, vertrekken we weer met de volgende trein naar Rusland. Wijs geworden van onze eerdere ervaringen aan boord van de trein, hebben we ook dit keer onze tas volgestouwd met eten dat je met slechts kokend water kan omtoveren tot een 'volwaardige' maaltijd. Alle treinen zijn voorzien van een 'samovar', een heet waterdispenser die continue door het personeel wordt bijgevuld. Dat is maar goed ook, want de restauratiewagon blijkt dit keer afwezig. En hoewel in onze reisgids staat dat we op ieder station wel mensen moeten tegenkomen die eten verkopen, hebben wij ze niet ontmoet.
De reis wordt vervolgt en heel wat glooiende toendra's en bevroren bossen verder komen we aan bij de Russische grens. Ook hier aanschouwen we weer een theaterstuk van enkele uren waarbij we onze paspoorten in moeten leveren, niet naar de wc kunnen en ook niet kunnen slapen hoewel het midden in de nacht is.
De trein begint aan de reis door Moeder Rusland, waar het landschap niet bijster spannend blijkt. En ook de Franse cabinegenoot begint ons aardig te vervelen na uren zijn verhalen over de foto's die hij gemaakt heeft aan te hebben gehoord. Onze verlossing is Irkoetsk, een middelgrote stad vlakbij het Baikalmeer en middenin Siberië. Ook hier brengen we een aantal dagen door en ontdekken we dat de Russische steden, het landschap en de mensen niet spannend, afwisselend of aardig zijn.
Het laatste en langste stuk van de treinreis ligt dan nog voor ons. Van Irkoetsk naar Moskou in 84 uur. Gelukkig hebben we op dit stuk gekozen voor een privécoupé. Onderweg praten we met een Canadees stel dat een jaar met sabbatical is en de wereld rondreist. De overige medereizigers zijn bijna allemaal Russen. En ook de restauratiewagon is veranderd in een Russische keuken waar borschjt en soljanka op het menu staan. De Mongoolse tugrik wordt niet geaccepteerd, Amerikaanse dollars wel. Tussen de cabines in zitten de koks de aardappels te schillen.
Wolven langs het spoor
Na twee en een halve dag hetzelfde uitzicht op de Russische taiga, weinig stops, geen verkopers langs de weg, drie boeken en 85 kaartspellen, begint de reis wel saai te worden. De Russische buurjongen leert Engels op school en knoopt een praatje aan. Onderweg zien we wolven lopen en krijgen we uitzicht op de meterslange oliepijpen die dwars door heel het land lopen. Ieder pietepeuterig stationnetje heeft een beeld van Lenin op een voetstuk staan, maar geen uitgebreid assortiment aan eten. Gelukkig kunnen we instant noodles bij de provodnitsa, de conductrice, kopen. De provodnitsa's runnen hun wagon als een kapitein zijn schip, en eens per dag komen ze langs met een stofzuiger om je cabine te stofzuigen.
Na vier lange en redelijk saaie dagen komen we eindelijk aan in Moskou. Een reis van 8000 kilometer zit erop. Helaas geen luxe bedden, haute cuisine of comfortabele faciliteiten in deze magische trein. En Rusland biedt niet zoveel spektakel onderweg. Is het een afrader? Hoewel het niet helemaal aan onze verwachting voldeed, is het toch een bijzondere reis. Pas nu merk je hoe groot Rusland is en hoe lang het duurt om het land te doorkruisen, iets waar je in een vliegtuig geen besef van hebt. Onderweg kom je mensen van verschillende pluimage en nationaliteiten tegen. Toeristen, maar juist ook de locals die de trein nog steeds nemen. En je komt op plekken waar je anders niet zo snel zou komen, zoals Mongolië, dat wel echt een aanrader is. Dat geeft deze enorme treinreis toch zeker zijn charme.
Zelf deze reis maken? Djoser biedt de reis aan in een van haar Ruslandpakketten.
Praktische tips
- Van plan zelf op de trein te stappen? Zorg dat je in ieder geval genoeg eten en drinken meeneemt. Onderweg stop je wel, maar vaak niet lang en op de stations is niet veel te krijg. In de trein worden wel snacks, instant noodles en frisdranken verkocht.
- De restauratiewagons zijn aan de prijs en de porties zijn klein. Zorg ook dat je naast eten Amerikaanse dollars bij je hebt: daarmee kun je altijd betalen.
- Neem genoeg leesvoer mee en wat spelletjes voor onderweg. Erg handig zijn ook gedroogd fruit, wegwerpwashandjes, oordoppen, toilet seat covers, een mok, bord, bestek en een kommetje, een zakmes, instant noodles en instant havermout, theezakjes en instant koffie.
- Slofjes om in de trein op rond te lopen zijn ook nooit weg.
- Koop wat eten om uit te delen: je maakt ongetwijfeld nieuwe vrienden in de trein. Eventueel kun je kleine souvenirs meenemen om uit te delen en wat foto's van thuis.
Literatuur
Trans-Siberian Handbook. B. Thomas, achtste druk, 2011, Surrey, United Kingdom.
