Wintersport in Bulgarije dat is voor veel mensen geen bekende combinatie. Op vijftig kilometer van de grens met Griekenland ligt echter het mooiste gebergte van Bulgarije, de Rhodopen. En daar kan je skiën!
Langs de toppen van Bulgarije
Toffe Roadtrips
Als vakantieland is Bulgarije het meest bekend vanwege de stranden aan de Zwarte Zee en als een goedkoop wintersport alternatief. Er is echter meer, veel meer. Volop ongerepte natuur met uitgestrekte oerbossen, Alpiene landschappen. En een charmante kleinschaligheid en eenvoud die we in het Europa dat ooit aan de onze kant van het ijzeren gordijn lag voornamelijk kennen uit verhalen van onze ouders. In de landstreken rondom Sofia vind je ruige bergruggen, prachtige kloosters, pittoreske dorpjes, uitgestrekte landerijen, wijngaarden, velden zonnebloemen maar ook vervallen fabrieken en grauwbetonnen flatgebouwen. Maar hoe het er ook uitziet, overal is vriendelijkheid en gastvrijheid, een goede keuken en vloeien de lokale wijnen. Met gids Svetoslava maken we een rondje van Sofia naar het oosten en terug.
tekst
Theo Molenaar
Central Balkan National park / Skandaloto
Ten noord oosten van Sofia ligt het Central Balkan National park. We slapen in het dorpje Skandaloto in een gerestaureerd 19e eeuws huis, waar de eigenaars ons gerechten uit de lokale keuken voorzetten. De gastvrijheid strekt zich uit tot een straffe lokale pruimenlikeur die ons wordt voorgezet op de ochtend van vertrek: de kok is jarig en dat moet op gepaste wijze gevierd worden. Het dorpje bestaat uit een paar straten met een wat rommelige verzameling huizen waarvan de grootte en de staat van onderhoud erg uiteenlopen. Op veel ervan hangen overlijdensberichten aangeplakt, compleet met foto’s. Komt het op het eerste gezicht over als een teken van een snel uitstervend dorp, bij een nadere blik blijkt dat het gaat om jaarlijkse herdenkingen op de sterfdag, die soms bijna tien jaar terug gaat. Van sommigen hangen er een half dozijn exemplaren van verschillende jaargangen, de latere soms met toevoeging van een echtgenoot. Goedbeschouwd eigenlijk best een mooie traditie.
Een onverwacht juweeltje is het kleine kerkje. Het is wat verwaarloosd, maar versierd met fraaie fresco’s. Een priester leidt ons rond en verteld over de geschiedenis van het kerkje en van zijn geloof. Hij raakt op zijn praatstoel, als we weg willen gaan staat hij voor de uitgang nog lang en druk te verhalen. Hij is trots op de orthodoxe kerk omdat deze een eenheid is gebleven en niet zoals de Roomse tegenhanger talrijke afsplitsingen heeft gekend. De andere kant van zijn verhaal is er een van ontvolking en ontkerkelijking, die ook hier in gang is gezet.
Niet ver van Skandaloto is het Troyan klooster. De stenen kerk met prachtige fresco’s bevat een beroemd ikoon dat veel pelgrims trekt: de Driehandige Maagd. Het is een eigenaardig schilderij: de drie handen zijn opgeplakte metalen vlekken die nog het meest van een ridderhandschoen weg hebben. Twee van de drie handen hebben geen anatomische relatie met de rest van het schilderij en lijken vrij willekeurig opgeplakt. Ook de Halo’s rond moeder en kind zijn opgeplakte zilveren delen, die achteraf toegevoegd lijken. Een ruime binnenplaats met drie tot vier verdiepingen hoge gebouwen met grote houten veranda’s creëert een sfeer van rust en afzondering. De kloosterwinkel en de handelaren ronde de ingang verkopen natuurlijk iconen en andere religieuze waar, maar ook tuinkabouters, miniatuurchaletjes op een kleedje met bladeren en dennenappels en ook zelfgemaakte jam.
Een geleidelijke klim van enkele kilometers door de dichte dennenbossen van het Severen Dzhendem Natuur Reservaat brengt ons op een fraaie weide vol boterbloemen, vlinders, orchideeën, vogels en zelfs motten die, stilhangend in de lucht, als kolibries met een lange snuit honing oogsten. In de verte is een steile klif zichtbaar met een waterval. Het geruis van stromend water completeert het mooie Alpenplaatje. De beren, die zich ook in dit gebergte ophouden blijven echter verscholen.
De volgende dag wandelen we vanaf de op 1525 meter hoog gelegen Troyan Pas over bergkammen naar een ander reservaat, Kozya Stena genaamd. Het is winderig en het pad is ruig met rondom laag groen en wat dennenstruiken, af en toe doorbroken door een veld met paarse of gele bloemen. Het uitzicht reikt ver; beneden bevindt zich de vallei der rozen die ligt tussen het Balkan en het Rodopi gebergte. Bulgarije is de belangrijkste producent van rozenolie, de olie die wordt gebruikt in parfums en huidproducten. In mei is er zelfs een speciaal rozenfestival. De plaatsjes waar we doorheen rijden zien er uit alsof de tijd is blijven stilstaan ergens voor de jaren negentig van de vorige eeuw.
Koprivshtitsa
Als je deze, van het Bulgaarse woord voor brandnetel afgeleide, plaatsnaam in Google invoert en op pagina’s uit Nederland zoekt komt er bijna niets, met uitzondering van automatisch gegenereerde weerberichten en hotelbeoordelingen. Toch is deze in een uitloper van het Balkangebergte gelegen plaats een mooie bestemming. Het is een karakteristiek stadje bekend om zijn architectuur uit de zogenaamde Nationale Wedergeboorte periode; een tijd van economische bloei en nationale integratie in de 19e eeuw. Het centrum staat vol met mooi opgeknapte ommuurde huizen gekenmerkt door kleur, versiering, uitstekende bovenverdiepingen en gewelfde pannendaken. Er zijn fraaie deuren, deurknoppen, wandschilderingen, fonteinen, monumenten en de oevers van de rivier die de plaats doorsnijdt zijn verbonden door sierlijke stenen boogbruggen. Enkele van de huizen zijn geopend voor het publiek; de meubels, schilderijen, foto’s en wandversiering vormen een venster naar een rijk verleden, cultureel en materieel.
In de bossen rondom Koprivshtitsa kun je wandelingen maken waarin je kunt stuiten op schaapherders met grote kuddes en venijnige honden. Of je pad wordt plotseling geblokkeerd door een briesende hengst, die op een draf aan komt rennen als je te dicht bij zijn merries en kroost komt. Dichte bossen worden afgewisseld door glooiende heuvellandschappen en doorkijkjes naar de stenen daken van stadje.
Rila National park
Aan de andere zijde van de vallei der rozen, tegenover het Balkan gebergte ligt het Rodopi gebergte. Hierdoor kronkelt een houten smalspoortreintje via tunnels en bruggen in drie uur naar Gara Avramovo (1267m), het hoogstgelegen treinstation in de Balkan. Vandaar is het een uurtje rijden naar het slaperige dorpje Gorno Dragilishte, gelegen aan de voet van het Rila Gebergte.
In dit gebergte ligt een klooster met dezelfde naam. Het Rila klooster is het grootste van Bulgarije en een UNESCO World Heritage Site. De buitenmuren van de kerk zijn versierd met prachtige fresco’s. Tegen de plafonds van de veranda, de schepping en de overige bekende vertellingen uit het oude en nieuwe testament. Mooi geplooid naar de vorm van de gewelven en vol fijne details. Op de muren zijn hier en daar bijna stripverhaal achtige vertellingen uitgebeeld die handelen over zonde en verleiding. De heiligen ogen vroom en kleurrijk, de duivels dierlijk en grauw, en de verschrikkingen voor de zondaars zijn niet mals. Binnen is de iconostase, de wand met iconen die de het achterste gedeelte van de kerk afscheidt van het publiek, één van de grootste attracties. Aan het rijk vergulde houtsnijwerk is vijf jaar gewerkt door vier houtsnijders.
De grote binnenplaats wordt fraai afgerond door de dagverblijven van de monniken, hoge gebouwen met zuilengalerijen en een fraai lijnenspel van bogen, gekleurd steen en overdekte veranda’s.
Aan de noordkant van het Rila National park ligt de plaats Govedarstsi in een vallei te midden van het gebergte. In de winter een ontluikend ski resort. Nu is het de basis voor een wandeling naar Golyamo Elenino Ezero (2472m), een fraai bergmeer met uitzocht op de berg Malyovitsa (2729m), een van de hoogste toppen van dit gebergte. Het is een wandeling gekenmerkt door klauterpartijen over rotsige hellingen, snelstromende bergriviertjes oversteken, springen over rotsblokken en een uitzicht over kleurrijke alpenweiden. En het aantal toeristen is aangenaam gering, iets dat eigenlijk in dit deel van het land overal het geval is een zeker gevoel van authenticiteit toevoegt aan de ervaringen.
Sofia
Sofia heeft een lange geschiedenis die naar verluid tot 7000 jaar terug gaat. In 400 voor Christus kwam de stad in handen van Alexander de Grote en zijn vader Philipus II van Macedonie. Later waren er de Romeinen, de Byzantijnen (het Oost-Romeinse rijk), en tot 1876 was de stad onderdeel van het (Turkse) Ottomaanse rijk. En na de 2e wereldoorlog was er natuurlijk de Soviet periode.
Deze historie heeft Sofia een zeer gevarieerde mix van architectuur opgeleverd. Met een relatief korte wandeltour kun je een groot deel ervan zien en bezoeken. De tour begint met het hoogtepunt, de Alexander Nevski-kathedraal. Een imposant gebouw met hoog oprijzende groene en goudkleurige koepels. Ook van binnen is te zien dat kosten noch moeite gespaard zijn bij de constructie begin vorige eeuw. Italiaans marmer, Braziliaans onyx, Afrikaans albast en een grote hoeveelheid versieringen en iconen. Er is plaats voor 5000 personen. Verder voert de wandeling langs een opera huis, gebaseerd op Parijs voorbeeld, het Largocomplex met zijn Stalinistische architectuur, de Banya Basi moskee uit 1756, een Romeinse kerk uit het jaar 400 die op de binnenplaats van het Sheraton hotel staat, de Sveti Nikolai Russian Church met de bij een Russische kerk behorende karakteristieke kleuren en ui vormige koepels, Turkse baden, parken en een aantal musea die de moeite waard zijn.
Het meer kosmopolitische Sofia toont zich in luxe winkels, hippe koffieshops, restaurants met een internationale keuke, modieuze bars en trendy nightclubs. En niet te vergeten door de vlotte modern geklede jeugd. Het is in Sofia dat een nieuwe Nationale Wedergeboorte zal plaatsvinden zoveel is duidelijk.Links
